12.11.2021 | 21:03
Metagrafika čitaonice… velike književnosti zajedničkog jezika
Umetnici Vladan Jeremić i Rena Redle predstavljaju se u Krokodilovom centru u Beogradu izložbom “Metagrafika čitaonice”, osmišljenom kroz umetničko čitanje edicije “Zajednička čitaonica” Udruženja Krokodil, čiji je cilj prikupljanje književne produkcije stvarane na zajedničkom jeziku središnjeg područja nekadašnje Jugoslavije kako u prošlosti, tako i u sadašnjosti.
Namera Krokodila, inicijatora Deklaracije o zajedničkom jeziku, jeste da gradi zajedničku književnu riznicu u ime jedne velike književnosti zajedničkog jezika naspram na silu formiranih nacionalnih selekcija često temeljenih na “krvi” ili ekskluzivnom pripadanju pisaca i njihovih dela. Ta riznica će, prema navodima Krokodila, poslužiti kao referentna tačka za savremene intelektualne i umetničke rasprave unutar regiona obuhvaćenog zajedničkim jezikom.
Kroz svojevrsnu metagrafiku pojmova koji korenspodiraju sa naslovima izdanja edicije “Zajedničke čitaonice” Rena Redle i Vladan Jaramić razvijaju grafičke odgovore na postojeće štivo: “Egzil” (Dubravka Ugrešić i Semezdin Mehmedinović), “Društvo” (Borka Pavićević i Boris Buden), “Grad” (Bogdan Bogdanović i Dragan Markovina), “Neprilagođenost” (Mirko Kovač i Rada Iveković), “Mladost” (Svetlana Slapšak i Aleksandar Hemon), “Anti/fašizam” (Daša Drndić i Andrej Nikolaidis), “Jugoslavija” (Predrag Matvejević i Vladimir Arsenijević), “Evropa” (Miroslav Krleža i Igor Štiks) i “Identiteti” (Danilo Kiš i Lana Bastašić).
Hipergrafika ili metagrafika jeste eksperimentalna forma koju su koristili letristi, a čije mogućnosti Rena Redle i Vladan Jeremić uključuju u svoj arsenal transformativnih alata koji doprinose potencijalu društenih promena. Oni pokušavaju da je stave u pogon uprkos tekućoj digitalnoj hiperprodukciji slika i teksta koja stvara sveprisutni šum.
Pored novih metagrafičkih komada, izložba obuhvata i rad “Abeceda Željezare”, na kojem je donekle i zasnovana njihova nova metagrafička intervencija. “Abeceda Željezare”, premijerno predstavljena 2015. godine na Festivalu Željezara u Sisku, bavi se jezikom društvene transformacije, koji referencu ima u prošlosti zajedničkog stvaranja između radnika i umetnika. Reč je o svojevrsnoj “abecedi” mišljenja rada, kao slobodne prakse i borbe za stvaranje, koja polazi od forme još uvek postojećih skulptura koje su nastale u Koloniji Željezare Sisak od 1971. do 1990. One su rezultat zajedničkog stvaranja umetnika i radnika, i stoje kao svedoci samoupravljanja u SFRJ. “Abeceda Željezare” se sastoji od transparenata, te štampanih tekstualno-grafičkih listova sa tekstom koji su napisali Rena Redle i Vladan Jeremić. Pošto umetnički rad leži u zajedničkom stvaranju umetnika i radnika, a ne u preostaloj formi skulpture, ovde je od interesa proizvodna istorija, predstavljena kroz jezički i znakovni oblik transformativnog govora.
Taj rad predstavljen je i u formi knjige u izdanju Gradske galerije Striegl u Sisku, a imala je priliku proteklog leta da vidi njegov deo i publika izložbe “Transformatorijum” Rene Redle i Jeremića u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine u Novom Sadu, svojevrsne retrospektive njihove umetničke prakse u poslednjih sedam godina.
Rena Redle i Vladan Jeremić kroz zajedničku praksu istražuju odnose umetnosti i politike, razotkrivajući goruće društvene protivurečnosti. Koriste tehnike koje je lako reprodukovati i distribuirati, poput grafike i štampe, te jednostavnih materijala kao što su tekstil, karton i drvo, insistirajući na upotrebnoj vrednosti i društveno-ekološkoj svesti svog umetničkog rada.
Razvijaju transformativne potencijale umetnosti u kontekstu društvenih borbi i kroz saradnju s društvenim pokretima. Izlagali su, između ostalog, u: MUAC, Meksiko Siti; Brooklyn Museum, Njujork; Creative Time Summit, Majami; nGbK, Berlin; Trøndelag Senter for Samtidskunst, Trondhajm; Muzej savremene umetnosti, Ljubljana; MMOMA, Moskva; Kibla, Maribor; Muzej savremene umetnosti, Skoplje; Galleria del Progetto, Milano; Contemporary Art Center of Thešaloniki, Solun; Tallinna Kunstihoone, Talin; Intercultural Museum, Oslo; 49. i 56. Oktobarski salon, Beograd; Kulturni centar Republike Srbije, Pariz; EKKM, Talin; Autostrada Biennale, Prizren; Kaapelin Gallery i Ateneum Art Museum, Helsinki; Politics of Dišonance u okviru Manifesta 12, Palermo; , Grac; Borey Art Center, Petrograd; Muzej savremene umetnosti Vojvodine, Novi Sad; Tirana Art Lab, Tirana; Muzej Jugoslavije, Beograd.
Izložba “Metagrafike čitaonice” otvorena je 2. novembra autorskim vođenjem i razgovorom sa Igorom Štiksom i publikom o metagrafičkim mogućnostima i site specific konceptu te postavke, koju je moguće obići do 15. januara 2022.
Fotografije sa otvaranja: Alex Dmitrović
(SEEcult.org)
